06.11.2020 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemleri Tebliğ değişikliğiyle, Jeotermal Enerji Üretim Santrallerine H₂S ölçümü zorunluluğu getirilmiştir.
Bu Tebliğ içerisinde H₂S ölçümü için optik ışık yöntemleriyle ölçülmesi gerektiğiyle ilgili bilgilendirme yapılmıştır.
Optik ışık ölçüm yöntemleri belirli bir dalga boyunda gönderilen ışığın, hedef gaz molekülü tarafından emilmesi ve bu şekilde şiddetinin azalması prensibine dayanmaktadır. Analizörler, kızılötesi (Infrared) veya ultraviyole ışık kaynağı ve dedektör olacak şekilde 2 temel parçadan oluşmaktadır.
Her gaz molekülü ışık spektrumda belirlenmiş bazı dalga boylarındaki ışığı absorbe edebilirler. H₂S gazı hem kızılötesi hem de ultraviyole ışığın bazı dalga boylarını absorbe edebilmektedir. Bu sayede her iki teknoloji de bu uygulama için kullanılabilir olmaktadır.
Örnekleme şekli olarak 2 temel prensip mevcuttur. Analizörün doğrudan bacaya kurulduğu ve baca içinde ölçüm yapan sisteme In-situ (yerinde), gazı bir hat ve pompa vasıtasıyla analizöre taşıyarak ölçme yöntemine ise ekstraktif (gazı çekerek örnekleme) adı verilmektedir.
Hem kızılötesi hem de ultraviyole ölçüm teknolojileri ekstraktif veya in-situ olarak kullanılabilir.
In-situ sistemler bacaya karşılıklı alıcı ve verici olarak kurulabildiği gibi, alıcının ve vericinin tek taraflı bir prob içerisinde yer aldığı şekilde de kurulabilmektedir.
Ekstraktif sistemler ise gazı bir prob vasıtasıyla bacadan alınıp taşınarak analizöre giriş yapar ve ölçüm gerçekleşir. Bu sistemler temelde 3'e ayrılmaktadır.
1- Soğuk Ekstraktif Sistemler
Numune gaz, bacadan bir prob ile alınır ve ısıtmalı hat ile taşınarak bir gaz soğutma ünitesine giriş yapar. Bu soğutucuda tüm nem tutulur ve analiz bu şekilde yapılır. Yoğuşturma işlemi etkin şekilde yapılmazsa H₂S kaynaklı sülfürik asit oluşur ve sistemlere zarar verebilir. Ayrıca tüm nem tutulduğu için H₂O ölçümü de yapılamaz.
2- Sıcak Ekstraktif Sistemler
Numune gaz, aynı şekilde bacadan bir prob ile alınır ve ısıtmalı hat ile taşınır. Numune gaz ısıtmış pompa ve ısıtılmış analizörde örneklenir. Bu sayede asit oluşumu gibi problemler yaşanmaz. Gaz ısıtılmış olarak örneklendiği için H₂S ile birlikte H₂O ölçümü de yapılabilmektedir.
3- Düşük Basınçla Örnekleme Yapan Ekstraktif Sistemler
Bu sistemde numune gaz bacadan prob ile alınır ve gaz basıncı yüksek oranda düşürülür. Düşürülmüş gaz basıncı, gaz içerisindeki nemin yoğuşmasını engeller ve nem oranına bağlı olarak ısıtmalı hat veya normal bir teflon hat ile örnekleme yapılabilir.
Bu örnekleme yönteminin örneklemedeki kolaylıkları dışında, düşük basınç sayesinde gaz hacminin artması ve ışığın nerdeyse tüm gaz moleküllerine temas etmesi sağlanmaktadır.
AP2E ProCeas H₂S analizörü, Jeotermal Enerji Santrallerinde meydana gelen NCG içerisindeki H₂S ölçüm uygulaması için eşsiz bir çözümdür. Patentli OFCEAS IR (kızılötesi) lazer teknolojisi çok yüksek hassasiyet ve kararlı ölçümü sunmaktadır.
AP2E analizörü ölçüm teknolojisinin yanında, örneklemede şekliyle de işletme maliyetlerini en aza indirgemektedir.
AP2E analizöründe kızılötesi ışığın tüm hedef gaz moleküllerine temas etmesi için gaz basıncı düşürülür ve hacmi genişletilir. Hacmi genişleyen gazın hızı artar ve bu sayede gazın analizör içerisinde 10km'ye kadar yol alması sağlanır. Bu uzun yol en küçük moleküllerin dahi ışıkla temas etmesini sağlamakta ve hassasiyetin ppb (milyarda bir) düzeylerine kadar indirilmesine olanak tanımaktadır.
Düşük basınç ölçüm uygulaması aynı zamanda çiğlenme nokta sıcaklığını ortam sıcaklığının çok altına düşürerek yoğuşmayı engeller ve ısıtmalı hat gibi ekstra ekipman kullanımının önüne geçer.
Bu teknoloji belirlenmiş kesin bir kızılötesi dalga boyunda çalıştığı için, NCG içerisindeki diğer bileşenlerin ölçüme etkisini olanaksız hale getirir. Bu sayede diğer tüm ölçüm teknolojilerine göre hedef gazın daha hassas ve güvenilir ölçümünü yapılabilmektedir.
Herhangi bir soğutucu ve benzeri şartlandırma ekipmanı kullanılmadan örnekleme sağlayan OFCEAS, H₂S ile birlikte aynı zamanda H₂O parametresini de ölçebilmektedir.
Set Teknik Emniyet ve Çevre Teknolojileri A.Ş. olarak; Gaz Algılama Sistemleri, Proses Gaz Analiz Sistemleri, Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemleri, Endüstriyel İş Güvenliği Ekipmanları ve Yanma Teknolojileri konularında, 2004 yılından bu yana her geçen gün geliştirerek bugüne taşıdığımız satış ve teknik destek tecrübemiz ve tamamı Türkiye ve Avrupa normlarına uyumlu ürünlerimiz ile mühendislik çözümleri sunmaktayız.