'Kaç tane sensöre ihtiyacım var?' ve 'Bunları nereye yerleştirmeliyim?' gaz algılama sistemleriyle ilgili en çok sorulan ve belki de yanıtlanması en zor iki sorudur. Diğer emniyet dedektörü türlerinin aksine, farklı uygulamalarda gaz dedektörlerinin konumu ve sayısı hakkında açık bir bilgi mevcut değildir.
Yanıcı/patlayıcı ve toksik gazların veya oksijenin ölçülmesi ve algılanması için kullanılacak ekipmanın seçimi, kullanılması ve bakımı hakkında gerekli talimatları içeren EN 60079-29-2 gibi pek çok önemli yönerge mevcuttur. Ulusal Elektrik Kodu (NEC) veya Kanada Elektrik Kodu (CEC) gibi benzer uluslararası yönergelerden de gerektiğinde faydalanılabilir. Ayrıca, bazı düzenleyici kurumlar da belirli uygulamalar için geçerli olan asgari gaz algılama gereksinimleri hakkında yönetmelikler yayınlamaktadır.
Bu referanslar faydalı olmakla birlikte genellikle ya çok jeneriktir (dolayısıyla fazla ayrıntı sunmazlar) ya da tamamen belli bir uygulamaya dönüktürler ve bu nedenle pek çok uygulama için geçersiz olurlar. Dedektörlerin seçiminde gaz dağılımı konusunda uzman kişilerin tavsiyelerinin yanı sıra proses/ekipman mühendislerinin ve güvenlik personelinin görüşleri de dikkate alınmalıdır. Dedektörlerin türü, adedi ve konumunda varılan uzlaşı da kayıt altına alınmalıdır.
Dedektörler, gaz bulunma riskinin en yüksek olduğu noktalara monte edilmelidir. Bir sanayi tesisinde en fazla korunması gereken noktalar gaz kazanlarının, kompresörlerin, basınçlı depolama tanklarının, silindirlerin ya da boru hatlarının çevresidir. Kaçak riski en yüksek olan yerler vanalar, göstergeler, flanşlar, dolum/boşaltım bağlantıları gibi yerlerdir. Dedektör konumuna karar vermede yardımcı olacak pek çok basit, ancak faydalı husus vardır:
Hedef Gazın Yoğunluğu
- Havadan hafif gazların (ör. Metan ve Hidrojen) algılanması için dedektörler tercihen kaçak noktasına yakın yüksek bir noktaya monte edilmelidir. Üstü kapalı yerlerde genelde tavan tercih edilmekle beraber üstü açık yerlerde tercihen toplama hunisiyle donatılmaktadır.
- Havadan ağır gazların (ör. Propan ve Hidrojen Sülfür) algılanması için dedektörler alçak bir noktaya monte edilmelidir.
- Hava ile benzer yoğunluğa sahip gazlar ve boğucu gazlardan kaynaklı oksijen eksikliği riski için kullanılan dedektörler baş seviyesine monte edilmelidir.
Ortam Koşulları
- Kaçan gazın doğal veya cebri hava akımları nedeniyle nasıl davranış sergileyebileceği dikkate alınmalıdır. Mümkünse havalandırma kanallarına da dedektör takılmalıdır. İklimlendirme /havalandırma ünitelerinin olası kaçak gaza yön verebileceği düşünülerek konumlandırma noktaları değerlendirilmelidir.
- Açık mekâna monte edilmiş dedektörlerde hava koşullarına (sis, nem, toz vb.) karşı koruma ekipmanı da kullanılması önerilmektedir. Doğrudan güneş ışığına maruz kalan sıcak bir alanda dedektör monte ediliyorsa bir güneş kalkanı kullanılmalıdır.
Proses Koşulları
- Proses koşulları dikkatlice değerlendirilmelidir. Örneğin bütan normalde havadan daha ağırdır, ancak yüksek sıcaklık ve/veya basıncın hakim olduğu bir proses sırasında serbest kalması halinde yükselme eğilimi gösterebilir.
Genel Hususlar
- Dedektörler, gaz bulutlarının oluşmasına izin verecek biçimde yüksek basınçlı parçaların biraz gerisine yerleştirilmelidir. Aksi takdirde, olası bir gaz kaçağı yüksek hızdaki püskürme sebebi ile farklı bir noktada birikebilir ve algılanamayabilir.
- Periyodik bakım & kalibrasyon işlemleri için yeterince erişim alanı bırakılmalıdır.
- Dedektörler, kendileri için ayrılan yerlere sensör aşağı doğru bakacak biçimde takılmalıdır. Bu sayede sensörün önünde toz veya su birikmez ve dedektöre gaz girişinde toz ve nem kaynaklı problem olasılığı minimuma indirilir.
- Açık yollu kızılötesi cihazları takarken kızılötesi ışınını bozacak veya engelleyecek hiçbir kalıcı engel bulunmadığından emin olunmalıdır. Araçların, tesis personelinin, kuşların vs. dedektörü kısa süreli engellemesi sorun yaratmayacaktır.
- Açık yollu cihazların monte edildiği yapıların sağlam olduğundan ve titreşime maruz kalmadıklarından emin olunmalıdır.
Dedektörler kullanılacağı ortamdaki yapıya göre farklı şekilde monte edilebilmekte ve uygulamaya göre gaz algılama sistemi farklı konfigürasyonlarda tasarlanabilmektedir;
Tipik Sensör Montajı Seçenekleri
- Duvara montaj
- Direğe montaj
- Tavana montaj
- Kanala montaj
Tipik Sistem Konfigürasyonları
- Uzak sensör, yerel ekran/gaz verme
- Yerel tahrikli alarm sistemi
- Tipik sensör/denetleyici sistemi
- Bağımsız sistem
- Tipik numune alma/örnekleme sistemi
Dedektörlerin konumlandırılması ve farklı uygulamalara yönelik gaz algılama çözümlerinin üretilebilmesi için büyük bir tecrübeye ve bilgi birikimine ihtiyaç vardır. Set Teknik olarak bizler, uzun yıllardır bu alanda yaptığımız çalışmalardan kaynaklı olarak işletmelerdeki olası tehlikeler ve bu tehlikelerin tespiti konularında geniş bir tecrübeye sahibiz. Projelerinizle alakalı bize her zaman ulaşabilir ve teknik destek alabilirsiniz.
Gaz Dedektörlerinin Konumlandırılması ve Montajı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Ortamda Hem Metan Hem de Bütan Gaz Kaçağı Tehlikesi Varsa LEL Dedektörü Nasıl Konumlandırılmalıdır?
Metan, havadan hafif bir gaz iken; bütan, havadan ağırdır. Bu sebeple bütan kaçağını algılamak için yere yakın monte edilmiş bir LEL dedektörü kullanılmalıdır. Metan için kullanılacak dedektör ise tavana yakın yere monte edilmelidir.
Gaz Dedektörünün Konulacağı Alanda Havalandırma / Pencere Var ise Dedektör Nereye Monte Etmelidir?
Havalandırma ya da pencere gazın dedektöre gelişini geciktireceğinden dedektör bu alanlara yakın monte edilmemelidir.
Gaz Dedektörleri Kaç Metre Ara ile Monte Edilmelidir?
Gaz dedektörleri söz konusu olunca standart bir metraj vermek mümkün değildir. Ortamdaki gaz kaçağının olabileceği zayıf noktalara göre karar verilmelidir.
Set Teknik Emniyet ve Çevre Teknolojileri A.Ş. olarak; Gaz Algılama Sistemleri, Proses Gaz Analiz Sistemleri, Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemleri, Endüstriyel İş Güvenliği Ekipmanları ve Yanma Teknolojileri konularında, 2004 yılından bu yana her geçen gün geliştirerek bugüne taşıdığımız satış ve teknik destek tecrübemiz ve tamamı Türkiye ve Avrupa normlarına uyumlu ürünlerimiz ile mühendislik çözümleri sunmaktayız.
Paylaş: